Belangrijk nieuws: er is een VN dag tegen haatzaaien uitgeroepen.
In reactie op de alarmerende toename van haatzaaierij op internationaal niveau – gericht tegen Joden, Christenen, moslims, scientologen, vluchtelingen, Aziaten, LHBTIQ en vele anderen – hebben de Verenigde Naties 18 juni 2022 uitgeroepen tot de eerste jaarlijkse Internationale Dag voor de bestrijding van haatzaaierij.
Feit is dat we de laatste jaren steeds meer geconfronteerd worden met intolerantie, wat naar de oppervlakte komt als opruiing tot haat. Overal ter wereld. Zowel democratieën als dictaturen worden erdoor geïnfecteerd. Gemakkelijk verspreid via de draaggolf van het internet, gevoed door leugens of angst, kan haatzaaierij mild of schaamteloos gebruikt worden, subtiel of keihard. Het kan zich vermommen als gevatheid of gemeende oprechtheid.
Velen die haatzaaien noemen het vrijheid van meningsuiting, wat net zoiets is als zeggen dat accuzuur hetzelfde is als water omdat het allebei vloeistoffen zijn.
Antonio Guterres, secretaris-generaal van de VN, heeft 18 juni uitgeroepen tot internationale VN dag tegen haatzaaien. En binnen de organisatie toegezegd haatdragende taal op elk niveau te willen bestrijden.
De Verenigde Naties definiëren haatzaaien als “elke vorm van communicatie in spraak, geschrift of gedrag, waarmee een persoon of een groep wordt aangevallen, of waarbij neerbuigende of discriminerende taal gebruikt wordt ten aanzien van die persoon of groep, wat betreft godsdienst, etniciteit, nationaliteit, ras, kleur, afkomst, geslacht of andere identiteit. Dit is vaak geworteld in, en genereert, onverdraagzaamheid en haat, en kan in bepaalde contexten vernederend zijn en verdeeldheid zaaien”.
Haatzaaierij kan ongestraft blijven zolang de factor van uitlokking ontbreekt. ‘Uitlokking’ betekent dat wat gezegd is, opzettelijk bedoeld is om discriminatie, gewelddadigheden, vijandigheid, wreedheid of foltering uit te lokken.
De nonchalante manier waarop we omgaan met haatdragende taal in onze samenleving – de ‘onschuldige’ etnische grap, de zogenaamd ‘grappige’ bijnaam, de snerende opmerking – heeft een lange geschiedenis. Maar pas sinds kort, met de explosie van het internet en de sociale media die ons allen een megafoon geven, komt het onder een internationaal vergrootglas te liggen.
Het veelgehoorde argument “Doe niet zo gevoelig, kun je niet tegen een grapje?” wordt vaak als een vorm van rechtvaardiging gebruikt. Dit neemt echter niet weg dat veel van de problemen in onze samenleving beginnen met verbale haat. Denk aan problemen als pesten, huiselijk geweld, mensenrechtenschendingen, en terrorisme. De kiem hiervan is gebaseerd op haat.
Op het internet en de tv kom je steeds vaker videos en series tegen, die haat als formule voor succes gebruiken.
Zo ontdekte voormalig sitcom-actrice Leah Remini, dat haatzaaien een gemakkelijke melkkoe was. Haar serie ‘Scientology and the Aftermath’ resulteerde in meer dan 600 bedreigingen en gewelddadigheden aan het adres van scientologen, en leidde zelfs tot één moord.
Erin McMurtry ramde bijvoorbeeld in verwarde toestand de pui van de Scientology kerk in Austin, Texas, nadat zij shows van Remini had gezien.
In 2018 kregen vijf Gemeenten van de Jehova’s Getuigen in Amerika te maken met aanslagen en brandstichting nadat Remini had aangekondigd hun religie in haar volgende seizoen aan te vallen.
Op basis daarvan – en om niet verder geassocieerd te willen worden met dit soort gevolgen – lieten Remini’s sponsors haar uiteindelijk massaal in de steek, wat resulteerde in de ondergang van haar haat opwekkende programma.
Secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres schreef: “Het aanpakken van haatzaaiende taal is … cruciaal voor het verdiepen van de vooruitgang op de agenda van de Verenigde Naties door gewapende conflicten, gruweldaden en terrorisme te helpen voorkomen, geweld tegen vrouwen en andere ernstige schendingen van de mensenrechten te beëindigen, en vreedzame, inclusieve en rechtvaardige samenlevingen te bevorderen… daarom heb ik mijn Senior Adviseurs gevraagd te onderzoeken wat we nog meer kunnen doen.
De VN komt nu met een actieplan om haatzaaien in de hele wereld aan te pakken. Dit plan omvat inzet op internationaal, nationaal, lokaal, gemeenschaps- en individueel niveau. “Het aanpakken van haatzaaien is de verantwoordelijkheid van iedereen”, staat erin. “Te beginnen met individuele vrouwen en mannen. Iedereen is verantwoordelijk. Iedereen moet handelen.”
Onderdelen uit het plan zijn dat er zal worden samengewerkt met nieuwe en traditionele media, dat de diepere oorzaken en drijfveren van haatdragende taal worden geanalyseerd en dat er voor de preventie en bewustwording een beroep zal worden gedaan op het onderwijs.
Kan de vrijheid van meningsuiting het winnen van haatzaaierij? Gaat het onderwijs erin slagen om de kloof te overbruggen en ervoor te zorgen dat niemand haatzaaierij nog tolereert en er tegen optreedt wanneer het plaatsvindt?
Het is in ieder geval een begin. En wie weet hoe de wereld er over tien jaar uitziet als we de oproep van de VN ter harte nemen: “Iedereen is verantwoordelijk. Iedereen moet handelen.”
